Cmentarze ewangelickie część II

Cmentarz przy ul.Nowej

Cmentarz ten powstał w 1740 roku przy dzisiejszej ul. Nowej w rejonie stacji benzynowej. Na tym to terenie w 1779 roku wzniesiono murowany zbór ewangelicki. Kościół ten był lekko cofnięty od linii ul. Nowej, a resztę działki kościelnej nadal zajmował cmentarz. A. Weltzel podaje, że w 1815 roku kościół oraz słupy ogrodzenia cmentarnego wymagały remontu. Nie jest wykluczone też wiązanie daty założenia cmentarza i budowy zboru z reaktywowaniem gminy ewangelickiej w 1749 roku. Po kasacji konwentu dominikanek kościół Św. Ducha zamieniono na magazyn, a od roku 1813 służył gminie ewangelickiej jako zbór. Po przeniesieniu kościoła ewangelickiego do kościoła dominikanek przy obecnej ul. Chopina, zbór przy obecnej ul. Nowej przestał pełnić swoją funkcję. Potwierdzeniem tego jest wzmianka A. Weltzla o zakupie w 1838 roku, przez władze miasta terenu dawnego zboru wraz z cmentarzem, z przeznaczeniem do rozbiórki. W latach 1842 – 1864 na tym terenie powstał plac, któremu nadano nazwę placu Św. Marcellusa patrona miasta. Jednak do 1832 roku cmentarz ten był czynny, aż do czasu likwidacji w 1838 roku. Możliwe, że przy likwidacji tegoż cmentarza zabrano z niego płyty nagrobne, które obecnie jeszcze znajdują się na terenie muzeum.

Cmentarz przy ul. Starowiejskiej

Ze względu na wzrost liczby wiernych, gmina ewangelicka, w marcu 1920 roku, zakupiła teren pod cmentarz o pow. 1,41 ha na Starej Wsi. Poświęcenie tego cmentarza nastąpiło w tym samym roku. Stał się on piątym z kolei cmentarzem wyznania ewangelickiego w Raciborzu. Najstarsze zachowane nagrobki na tym cmentarzu pochodzą z okresu międzywojennego i są położone najbliżej wejścia. Zbudowana w tym czasie na cmentarzu kaplica, pełniła funkcję kaplicy cmentarnej. Wśród nagrobków wolno stojących można wyróżnić nagrobki o prostych formach prostokątnych płyt ze zróżnicowanymi zwieńczeniami i różnymi formami krzyży oraz kształcie form architektonicznych. Świadectwem minionej świetności cmentarza są dziś jedynie już nieliczne, nagrobki wolno stojące, na przykład nagrobek rodziny Brosse, w kształcie trójskrzydłowego portyku z 1923 roku. Następnym nagrobkiem w formie prostokątnej, marmurowej płyty z płaskorzeźbą jest nagrobek Roberta Ellendta, burmistrza miasta Raciborza z 1927 roku oraz pomnik rodziny Luthge z 1938 roku z reliefem przedstawiającym Chrystusa na tle kamiennego muru, udzielającego błogosławieństwa robotnikom i nagrobek Helli Kaut z 1924 roku, przedstawiający rzeźbioną wazę z rozkwitłymi różami. Najstarszym nagrobkiem jest stela z 1920 roku Georga Reimanna i Daniela Selleneita z 1921 roku. Na przeciwko kaplicy cmentarnej znajduje się pomnik w formie sarkofagu z inskrypcjami poświęconymi poległym żołnierzom ewangelickim w pierwszej wojnie światowej. Cmentarz ten został zamknięty w 1974 roku. Na terenie cmentarza znajdowało się jeszcze do 1984 roku 719 mogił. Obecnie cmentarz jak i parafia ewangelicka podlega parafii ewangelicko-augsburskiej w Rybniku. Cmentarz położony przy dzisiejszej ulicy Starowiejskiej jest ostatnim z istniejących do dziś cmentarzy wyznania ewangelickiego, który pozostał jako świadectwo współistnienia wiary protestanckiej z wiarą katolicką na przestrzeni wieków w Raciborzu.

Kazimierz Świtliński