Zarys Dziejów Nekropolii Raciborskich

Cmentarze na Ostrogu - część II

Początki cmentarza przy ul. Rudzkiej – Husarskiej sięgają końca XIX wieku. Dla upamiętnienia oddania cmentarza do użytku, w głównej alei wzniesiono krzyż cmentarny ufundowany przez Adolfa Zarubę i jego małżonkę w 1894 roku. Jego powierzchnia wynosi obecnie 2,4 ha. Na przestrzeni czasu mogła być ona poszerzana, o czym świadczy ustawiony drugi krzyż na zakończeniu alei głównej, na którym brak jest inskrypcji.

Najstarszym pochówkiem jest pochówek Johanny Kosub w 1900 roku. Można też przypuszczać, że mogły być pochówki wcześniejsze, lecz wobec zniszczenia archiwów parafialnych w czasie II  wojny światowej  nie sposób ustalić pierwszych pochówków.

Wśród nagrobków wolno stojących wyróżnić można kilka grup posiadających wspólne cechy, a jednak różniących się zakończeniami, ornamentyką i zdobieniami. Nagrobki powstałe w pierwszych latach XX wieku charakteryzują się prostokątnymi tablicami inskrypcyjnymi ze zróżnicowanymi zakończeniami oraz zdobione ornamentyką roślinną i geometryczną. Tę grupę nagrobków prezentują: z 1902 roku „Franza Wiertelorza”, „Franza i Marianny Trompela” z 1904 r., „Ferdinanda Berrmanna” z 1902 r, „Franza Kolodzieja” z 1910 r. i innych. Odrębną grupę stanowią krzyże, z których dwa rodzaje są bardzo interesujące. Pierwszy metalowy z rozbudowaną stopą i ażurowymi lub pełnymi ramionami oraz drugi typ, prezentuje tu jedynie jeden krzyż drewniany, który zdobiony jest plaskorzeżbioną ornamentyką roślinną, na którym brak inskrypcji.

Z ciekawych, reprezentujących wolno stojące nagrobki, w stylu modernistycznym, które zasługują na uwagę to nagrobki: „Josefa i Johanny Hanslik z 1925 i 1926 roku prezentujący płaskorzeźbioną postać klęczącego Chrystusa na Górze Oliwnej na tle panoramy Jerozolimy oraz o podobnym stylu nagrobek „Eberharda Schaffartzika” z 1930 roku przedstawiający plaskorzeźbioną postać Chrystusa wśród gwiazd i chmur.

Do bardzo interesujących obiektów nagrobnych należy grobowiec rodziny Za-jonc z 1907 roku w stylu neogotyckim, ogrodzony metalową kutą kratą oraz monument w stylu neoklasycystycznym rodziny Preiss z I913 roku. Spotykamy też nieliczne nagrobki tego typu jak nagrobek Josefa Nowaka z 1910 roku, który przedstawia otwartą księgę z inskrypcjami na ażurowej, metalowej podpórce. Do nietypowych lecz ciekawych nagrobków zaliczyć należy nagrobek „macewa” przeniesiony z byłego cmentarza żydowskiego, który z jednej strony posiada rytą inskrypcję w języku hebrajskim, zaś z drugiej strony inskrypcję w języku polskim „Paulina Grzonka” z 1971 roku. Drugim nagrobkiem również z częściową inskrypcją w języku hebrajskim i polskim jest nagrobek „Minna Linzner” z 1928 roku z adnotacją w latach późniejszych „Wieczna pamięć zaginionych w Obozie Oświęcimskim 1942 – 43 Herman Linzner, Jan Linzner i inni”. Od początku powstania cmentarza aż do 1985 roku pochowano tu około 1350 osób.

Kazimierz Świtliński