Jak walczyć z alergią?

– Pani doktor, co to jest alergia?

– Alergia to nadwrażliwość na alergeny, które zdrowy człowiek toleruje normalnie, czyli nie wywołują u niego objawów chorobowych. Najczęstszymi alergenami, tzw. wziewnymi są pyłki roślin kwitnących, roztocza, pleśnie oraz sierść zwierząt domowych. Istnieją też alergeny pokarmowe. O ile w przypadku alergii wziewnej występuje pierwszy typ reakcji alergicznej, co łatwo potwierdzić testami skórnymi, to przy alergii pokarmowej mechanizm reakcji jest bardzo złożony. Ponieważ występują jej różne typy, dlatego trudno powiedzieć – wyłącznie na podstawie badań – czy dany alergen uczula. Każde więc badanie należy potwierdzić jeszcze obserwacją. Wykonuje się próbę prowokacyjną podając podejrzany alergen do spożycia i obserwuje pacjenta przez co najmniej 72 godziny. Jeśli wystąpią objawy alergiczne wówczas wycofuje się ten produkt i dopiero po uzyskaniu całkowitej poprawy, ponownie wprowadza do diety. Jeśli objawy powtórzą się należy zrezygnować z jego spożywania czasem nawet do końca życia. Wśród produktów uczulających można wymienić np. orzechy lub ryby, będące alergenem, z którego się nie wyrasta.

– Z jakimi zwykle uczuleniami spotyka się pani w swej praktyce?

– Najczęściej uczulają alergeny wziewne występujące w powietrzu, a więc pyłki roślin kwitnących,  roztocza oraz pleśnie występujące na zewnątrz domu, jak i pojawiające się wewnątrz zawilgoconych pomieszczeń.

Objawy tej alergii są różne, zwykle jest to katar wodnisty z napadami kichania, nawracający lub długo się utrzymujący, często towarzyszy mu świąd oczu, łzawienie, zapalenie spojówek albo kaszel. Alergia może objawiać się na różny sposób w różnych okresach życia. Istnieje tzw. marsz alergiczny, który u małych dzieci zaczyna się objawami skórnymi, np. atopowym zapaleniem skóry. Objawy mogą wystąpić już od drugim miesiącu życia. Natomiast w drugim półroczu życia dziecka zauważa się objawy nieżytu dróg oddechowych, często jest to suchy kaszel. Czasami może wystąpić katar, jeszcze częściej objaw zatkanego nosa. Do najbardziej typowych, oprócz zmian skórnych, należą kolki, a także biegunki, nadmierne ulewania, wymioty. W wieku przedszkolnym natomiast pojawiają się objawy astmy oskrzelowej, czyli suchy, męczący, napadowy kaszel, występujący zwykle nocą i kończący się często wymiotami. Również wymioty o nieustalonej przyczynie mogą być objawem astmy oskrzelowej. W typowym przebiegu choroby alergicznej w okresie szkolnym pojawia się tzw. katar sienny, czyli katar z napadami kichania i objawami ze strony oczu.

– Alergia pojawia się też u osób dorosłych.

– Tak. Choroba alergiczna może wystąpić w każdym wieku. Często zdarza się, że już w wieku bardzo późnym występują objawy alergii.

– Czy są okresy szczególne, jeśli chodzi o alergię?

– W przypadku alergii sezonowej nasilają się objawy w porze pylenia. Okres ten jest długi, ponieważ np. leszczyna może pylić już nawet w styczniu, a najpóźniej kwitnące chwasty, kończą swój sezon pylenia w sierpniu lub we wrześniu. Rzadko się zdarza, że alergia jest monowalentna, czyli wywoływana uczuleniem na jeden alergen. Jeśli więc do pyłków roślinnych dołączy jeszcze inny alergen np. roztocza czy pleśnie, to wtedy objawy występują przez cały rok. Oczywiście są okresy kiedy oddziaływanie alergenów jest większe, a objawy bardziej nasilone. Zależy to też od ekspozycji na alergen i od jego stężenia w tych warunkach, w których się przebywa.

– Jak można pomóc pacjentom z alergią?

– Nie ma specyfiku, który całkowicie wyleczyłby chorobę alergiczną. Istnieją leki przeciwalergiczne, tzw. antyhistaminowe, po zażyciu których zostają złagodzone lub nawet ustępują objawy tej choroby. Zawsze jednak jest ryzyko, że po jakimś czasie mogą wrócić i niestety wracają. Stosowane jest tzw. leczenie objawowe, które usuwa objawy tej choroby, ale nie leczy przyczyny, która tkwi w układzie immunologicznym, czyli w układzie odpornościowym. Pomimo więc, że nauka posuwa się do przodu, nie znaleziono metody, która by całkowicie opanowała objawy  choroby. Nie mniej jest rodzaj leczenia przyczynowego (odczulanie), które jest formą ingerencji w układ immunologiczny, poprzez stosowanie szczepionki zawierającej wyciągi alergenów. W ten sposób przestawia się odpowiedź układu immunologicznego i udaje się uzyskiwać dobre efekty. Objawy ustępują całkowicie bądź znacznie się zmniejszają, ale jest to sukces na kilka lat. Dłużej – krócej, tego nigdy nie wiemy i nie potrafimy przewidzieć, ale zawsze po jakim czasie mogą te objawy wrócić.

– Jak trafiają pacjenci do pani poradni?

– Ponieważ mamy podpisany kontrakt z NFZ wystarczy skierowanie do poradni alergologicznej od lekarza pierwszego kontaktu lub innego specjalisty. Na wizytę należy umówić się osobiście lub telefonicznie. Ze względu jednak na dużą liczbę chorych są pewne ograniczenia. Oczywiście pacjenci, którzy już rozpoczęli leczenie stale pozostają pod kontrolą naszej poradni. Dlatego na wizytę nie czekają dłużej niż kilka dni. Najdłużej oczekują osoby, które do poradni trafiają po raz pierwszy. Okres ten może wydłużyć się do kilku miesięcy. Wówczas jednak objawy mogą być leczone w poradni lekarza rodzinnego.

Ewa Osiecka

Lek. med. Teresa Ziętak – mieszka w Raciborzu ponad 30 lat. Pochodzi z Lubelszczyzny, w Lublinie skończyła studia medyczne. Początkowo pracowała jako pediatra w raciborskim szpitalu na oddziale dziecięcym. Alergologią zainteresował ją ówczesny ordynator dr Jan Koczenasz, czyniąc ją odpowiedzialną za szerzenie wiedzy na temat tej ciągle młodej dziedziny medycyny. W 1999 r., zrobiła specjalizację alergologa. W miarę wzrostu liczby pacjentów musiała jednak zrezygnować z leczenia dzieci.