Błogosławiony Emil Szramek z Tworkowa

Tworków. Podczas Rozmów o Śląsku – bo taką oficjalną nazwę nosiło wydarzenie – profesor Myszor opowiedział o całym życiu świętego. Młody Emil Szramek, urodzony 29 września 1887 w Tworkowie był wychowywany w tradycji śląskiej. – W domu mówili gwarą, choć on sam nauczył się polszczyzny literackiej z dzieł Mickiewicza i Słowackiego. Równie dobrze mówił po niemiecku – opowiadał ks. Myszor. Jako młodzieniec piął się po szczeblach edukacji od miejscowej szkoły elementarnej po studia teologiczne we Wrocławiu. W 1914 roku napisał pracę doktorską. Przez cały czas czuł mocny związek z kulturą śląską, choć jak przekonywał profesor, z punktem ciężkości w polską stronę. Inaczej jego siostra Augusta, która czuła się Niemką i powoływała się na swoje pochodzenie kiedy pisała do gestapo w obronie brata.

Polityk z dystansem

Emil Szramek po święceniach kapłańskich pełnił posługę m.in. w Tychach, gdzie poznał ks. Jana Kapicę, znanego duszpasterza i polityka. W tym okresie nabierała tempa jego działalność publicystyczna, którą cechowała otwartość i tolerancja, zwłaszcza jeśli chodzi o sprawy narodowościowe.

W 1926 roku papież Pius XI powierzył ks. Szramkowi parafię Niepokalanego Poczęcia NMP w Katowicach, gdzie pełnił posługę do 1940 r. – Msze odprawiał w dwóch językach, tak samo pisał wieści parafialne. W kościele nie poruszał jednak spraw politycznych – wspomina prof. Myszor.

Problem Ślązaka na Śląsku

Jako jeden z pierwszych naukowców na Śląsku widział potrzebę większej współpracy między historykami polskimi i niemieckimi. W 1934 r. wydał książkę pt. Śląsk jako problem socjologiczny. Dzieło to jest do dziś wykorzystywane przez socjologów badających złożoną sytuację na Śląsku.

Po wybuchu drugiej wojny światowej, od początku okupacji, był prześladowany przez gestapo. – Był dla nich potencjalnym przywódcą powstania – wyjaśnił ks. Jerzy. Niemcy chcieli go deportować, lecz on z tą decyzją się nie pogodził. Bezskutecznie pisał odwołania do Generalnej Gubernii. Został aresztowany 8 kwietnia 1940. Prawie dwa lata przetrzymywano go w obozach koncentracyjnych. Wiele osób zaangażowanych było w próby wydostania ks. Szramka z tej niewoli. Takie zabiegi już się udawały, ale w tym przypadku stanowisko nazistów było nieugięte. – Mówiło się, że to przez to, że podczas jednego z pogrzebów, na którym ktoś niósł flagę ze swastyką ks. Szramek głośno narzucił szyk: najpierw krzyż, potem ta szmata – mówił o nieoficjalnym wydarzeniu ks. Myszor.

Śmierć

Przeszedł przez obozach koncentracyjnye w Dachau, Gusen i Mauthausen. W tym czasie prowadził intensywną korespondencję ze swoją siostrzenicą, Margarethe. Dzięki niej zachowały się kopie ich listów, z których wyłania się postać księdza zatroskanego nie o swój los, lecz o sprawy parafii i swojej rodziny. – W listach pytał na przykład czy prace na parafii idą zgodnie z harmonogramem. Zapiski te były traktowane przez Gretę jak relikwie – opowiadał ks. Myszor.

Emil Szramek po infekcji trafił na obozową izbę chorych. Stąd nikt jeszcze nie wrócił. Tu oblewano chorych strumieniami lodowatej wody, a w powietrzu aż roiło się od prątków gruźlicy. 13 stycznia 1942 r ks. Szramek zmarł, choć mówi się, że został zamordowany. 13 czerwca 1999 r. papież Jan Paweł II wśród 108 męczenników II wojny światowej ogłosił go błogosławionym

(woj)

---

Emil Szramek posiadał za życia jedną z największych bibliotek na Śląsku. Każde zarobione pieniądze przeznaczał na zakup książek. W momencie wybuchu wojny miał ich około 10 tysięcy, w tym wiele unikatów. Większość została rozgrabiona. Przetrwało 800 pozycji, które ks. Szramek powierzył na przechowanie swoim znajomym. Poza tym inwestował w sztukę. Poczucie estetyki, zdaniem prof. Myszora, wzięło się u niego z m.in. młodzieńczych lat spędzonych w tworkowskim kościele.

W kręgach inteligenckich spotyka się kult ks. Emila Szramka. Jego myśl oraz postawa jest dla wielu osób (również świeckich) wzorem do naśladowania.

Obok ks. Augustyna Weltzla i ks. Józefa Gregora, ks. Emil Szramek jest trzecim wybitnym duchownym związanym z Tworkowem.