To gminy zdecydują, jak kursować będą autobusy

W myśl tego aktu prawnego priorytetowo traktowany będzie transport publiczny organizowany przez gminy, powiat i województwo. Tym samym przewartościowano obecne zasady, w których prym wiodą przewoźnicy komercyjni, reprezentowani przez prywatnych przedsiębiorców. W nowych realiach to samorząd zdecyduje w jakim zakresie chciałby wpływać na rynek transportowy.

Obecnie organizacja komunikacji publicznej jest zadaniem własnym gminy, w praktyce  realizowana jest jednak wyłącznie przez gminy miejskie. W gminach wiejskich ogranicza się do przewozów dzieci do szkół, choć zdarza się, że korzystają z niej również mieszkańcy. Zdaniem dyrektora Mikiela, bierność wynika z faktu, że na rynku funkcjonują przewoźnicy komercyjni oraz przewoźnicy PKS. Jednak od 1995 r. systematycznie zmniejsza się liczba linii komunikacyjnych. Tam gdzie przewozy są nierentowne, przewoźnicy po prostu je likwidują. Z czasem zaś, bez wsparcia samorządu terytorialnego, padną pozostałe jeszcze, a pozostawione same sobie PKS-y oraz przewoźnicy komercyjni.

Przewoźnik prywatny obecnie tak kalkuluje usługę, aby byli na nią chętni, jednocześnie organizując przejazdy na odcinkach dużego strumienia pasażerów. Dodatkowym bodźcem są ulgi ustawowe, które przysługują pewnym grupom pasażerów z mocy ustawy. Po 1 stycznia 2017 r. ulgi ustawowe będę obowiązywały tylko w przewozach użyteczności publicznej, a więc tam gdzie samorząd terytorialny zorganizuje transport zbiorowy. W przewozach komercyjnych pozostaną wyłącznie ulgi handlowe, a ich przewoźnicy, nie uzyskując dopłat do biletów ulgowych i nie będąc w stanie pokrywać kosztów funkcjonowania przewozów, likwidować będą nierentowne linie.

Zgodnie z nowymi zasadami, na samorządach spocznie więc odpowiedzialność za organizację, choć w minimalnym zakresie usług przewozowych na swoim terenie, a także stworzenia warunków, aby społeczeństwo chciało korzystać z publicznego transportu (dobry system informacji o komunikacji, dbałość o punktualność przejazdów). Bezpośrednio za wykonanie zadań związanych z transportem odpowiadać będą włodarze samorządu: wójtowie gmin, burmistrzowie i prezydenci miast, starostowie powiatów, przewodniczący związków międzygminnych, przewodniczący związków powiatów, marszałkowie województw.

Gminy liczące mniej niż 50 tys. mieszkańców, mogą zgłosić swoje potrzeby przewozowe staroście albo marszałkowi województwa. Przeszkodą w tworzeniu wspólnej komunikacji są zwykle ograniczenia finansowe. Starostwo może jednak zachęcić gminy, aby wspólnymi siłami zorganizowały przewozy na terenie swego powiatu. Pamiętać jednak należy, że jeśli w porozumieniu gmin, jedną ze stron jest miasto, wówczas gminom wiejskim nie przysługuje dopłata do biletów ulgowych z budżetu państwa. Współorganizujące transport użyteczności publicznej gminy, które zawarły porozumienie, powinny partycypować w utrzymywaniu swej komunikacji proporcjonalnie do ponoszonych kosztów.

Ważna w przewozach użyteczności publicznej jest też infrastruktura przystankowa, która dotychczas pozostawiona była sama sobie. Najczęściej PKS ustawiał znaki ze swoim logo, wybierając miejsca postoju dla autobusów. Często ani gminy, ani powiat, ani nawet tak duży zarządca dróg, jakim jest GDDKiA nie był w stanie określić liczby przystanków, którymi dysponował w kraju. W myśl nowych przepisów, przeprowadzono badania przy jakich drogach znajdują się przystanki i czy spełniają minimalne wymagania. Nowa ustawa określa też stawki opłat za korzystanie przez przewoźników z przystanków, których właścicielem lub zarządcą jest gmina. Jednocześnie kładzie na gminę obowiązek utrzymywania czystości i porządku na przystankach przy drogach publicznych bez względu na kategorię tych dróg.

(ewa)