Piosenek U2 na organach nie zagram

Wodzisław Ponad 1600 piszczałek, sieć przewodów doprowadzających do nich powietrze, specjalny miech wykonany ze skóry zwierzęcej i 27-głosowa skala brzmienia – to właśnie organy z kościoła WNMP w Wodzisławiu. W tym roku przypada ich 100-lecie. 

Wrażliwe piszczałki

28-letni Paweł Aksman na wodzisławskich organach gra od 8 lat. – Kiedy zagrałem tu po raz pierwszy bardzo spodobało mi się ich brzmienie – mówi. – Oczywiście wiele zależy od dobrego nastrojenia instrumentu. A stroić trzeba co najmniej dwa razy w roku.

Piszczałki organów wykonane są z drewna, część z cynku, a najmniejsze z cyny. Metalowe są szczególnie wrażliwe na wilgoć. Dlatego w środku instrumentu organowego, wyglądającego jak duże pudło, na ścianie zawieszony jest, przypominający okrągły zegar – higrometr. Służy do pomiaru wilgotności. To bardzo ważne, bo od jej odpowiedniego poziomu zależy to, czy w organach wszystko zagra jak należy. Jeżeli temperatura powietrza jest wysoka, do środka organów wstawia się wiadro z wodą, aby zapewnić odpowiednią wilgotność.

Ważne jest także systematyczne czyszczenie piszczałek, które często zapychają się kurzem i przestają dobrze brzmieć. Z kolei wrogiem drewnianych elementów są korniki, dlatego potrzebna jest impregnacja.

Jak to działa?

Powietrze do piszczałek doprowadzane jest przez specjalne wiatrownice, do których z kolei tłoczy się je specjalnym miechem. Ten napędzany jest silnikiem, jedynym elektrycznym elementem całego instrumentu. Kiedy nie było prądu miech uruchamiany był za pomocą specjalnych pedałów, napędzanych przez człowieka.  Pan Paweł o wodzisławskim instrumencie wypowiada się w samych superlatywach. – To koronkowa robota – mówi. – Grać na nim to prawdziwa nobilitacja. W dodatku człowiek ma świadomość tego, że stoi za nim sto lat historii. Interesujące są też postacie dawnych organistów, o których chciałbym się dowiedzieć czegoś więcej.

Same grają?

Choć o organach pan Paweł wie niemalże wszystko, to ciągle potrafią go zaskakiwać i zadziwiać. Jak na przykład wtedy, gdy znienacka zaczynają same grać. – To instrument pneumatyczny, gdzie zasadniczą rolę odgrywa powietrze, a to czasem płata figle – mówi.

Dla pana Pawła  gra na organach, to coś wyjątkowego. Dlatego wyjątkowa musi być też wychodząca z nich muzyka. – A ludzie czasem proszą mnie, bym na ślubach zagrał np. jakąś piosenkę U2, czy utwór Armstronga. – Wtedy mówię stanowczo: przepraszam, ale to nie jest miejsce na taką muzykę.

Organista najbardziej lubi grać utwory Bacha, Mendelssohna i Bramsa. – Jeżeli chodzi o współczesne utwory są tu pewne ograniczenia, bo na tych organach nie ma niektórych barw potrzebnych do muzyki XX wieku – mówi. – Ale i tu można pójść na kompromis. 

Tekst i zdj. Anna Burda-Szostek

---

Koncert w Święto Niepodległości

11 listopada w kościele odbył się uroczysty koncert z okazji 100-lecia organów. Wystąpili Chór Filharmonii Śląskiej pod dyrekcją Krzesimira Dębskiego, Krakowskie Trio Stroikowe oraz Witold Zalewski, organista Katedry na Wawelu.