Ekoserwis: Coraz czystsza woda dzięki Funduszowi

Spojrzenie Wspólnot Europejskich na gospodarkę wodną oraz na wodę i jej jakość zmieniło się w 2000 roku po ustanowieniu Ramowej Dyrektywy Wodnej. Jej głównym celem jest ochrona wód dla przyszłych pokoleń. Celem operacyjnym jest osiągniecie do 2015 roku dobrego stanu wód, czyli stanu jak najmniej zakłóconego działalnością człowieka.

Kanalizacja lub oczyszczalnie

Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach od wielu już lat stara się wspomagać realizację wytycznych ujętych m.in. w Ramowej Dyrektywie Wodnej. Ustawowym celem realizowanej przez Fundusz pomocy finansowej jest wspieranie działań mających za zadanie m.in. ochronę zasobów wodnych oraz właściwą gospodarkę wodną.

Od momentu powstania Fundusz wspiera projekty związane z budową i modernizacją sieci kanalizacji zbiorczych i oczyszczalni komunalnych zapewniających odpowiedni poziom oczyszczania ścieków. W pierwszej kolejności dofinansowywane są sieci kanalizacji sanitarnej i oczyszczalnie ujęte w Krajowym Programie Oczyszczania Ścieków Komunalnych. W przypadku, gdy nie jest możliwa budowa kanalizacji, Fundusz wspiera realizowane przez gminy programy budowy przydomowych oczyszczalni ścieków, jako alternatywne sposoby rozwiązania problemów związanych z uporządkowaniem gospodarki ściekowej.

Dofinansowaniem objęte są również:

• obiekty i urządzenia zwiększające bezpieczeństwo przeciwpowodziowe,

• budowa i modernizacja zbiorników małej retencji,

• uzupełnienie w sprzęt przeciwpowodziowy,

• usuwanie skutków powodzi w urządzeniach wodnych, brzegach rzek i potoków oraz urządzeniach ochrony środowiska,

• wspieranie inwestycji hydroenergetycznych poprawiających bezpieczeństwo przeciwpowodziowe.

Ponadto Fundusz dofinansowuje zadania z zakresu:

• wymiany odcinków sieci wodociągowych azbestowo-cementowych i ołowianych,• wymiany zdegradowanych sieci wodociągowych, w których występują znaczne straty wody,

• zaopatrzenia w wodę do celów pitnych obszarów wiejskich,

• modernizacji stacji uzdatniania wody w celu zapewnienia bezpieczeństwa dostaw wody pitnej w przypadku niewłaściwej jakości wody,

• budowy i modernizacji obiektów gospodarki osadowej w zakresie przeróbki osadów ściekowych w oczyszczalniach ścieków.

Tylko w ostatnich czterech latach pomoc udzielona przez WFOŚiGW w Katowicach w zakresie finansowania zwrotnego z zakresu ochrony wód wyniosła prawie 400 mln zł, natomiast zakres finansowania bezzwrotnego w tym kierunku sięgał blisko 100 mln zł. W zakresie gospodarki wodnej fundusz wydatkował ponad 50 mln zł na pomoc zwrotną, a na pomoc bezzwrotną około 60 mln zł. Finansowanie zwrotne dotyczyło przede wszystkim zadań z zakresu budowy kanalizacji sanitarnej, oczyszczalni ścieków oraz systemów odprowadzania ścieków.

Więcej wody pitnej

Pomoc bezzwrotną skierowano głównie na realizację zadań związanych z profilaktyką przeciwpowodziową oraz usuwaniem szkód powodziowych. Ewaluacja i zmiana potrzeb środowiskowych powoduje, że Fundusz ustala nowe priorytety w obszarach ochrony wód i gospodarki wodnej związane m.in. z zastosowaniem odnawialnych źródeł energii w gospodarce wodnej (wsparcie inwestycji hydroenergetycznych mających istotne znaczenie dla poprawy bezpieczeństwa przeciwpowodziowego) oraz poprawą jakości wód powierzchniowych i podziemnych (budowa i modernizacja obiektów gospodarki osadowej w zakresie przeróbki osadów ściekowych w oczyszczalniach ścieków ujętych w Krajowych Programie Oczyszczania Ścieków), a także zwiększeniem możliwości dostępu do wody pitnej (budowa lub modernizacja urządzeń w celu zapewnienia dostaw wody pitnej w przypadku niewystarczającej ilości wody).

O krok dalej

Fundusz stara się więc nie tylko realizować bieżące cele i priorytety, ale także wychodzić o krok naprzód wobec nowych wyzwań w zakresie ochrony wód i gospodarki wodnej.

Zgodnie z założeniami projektów rozporządzeń na perspektywę finansową UE na lata 2014-2020 wymogi odnośnie uwzględniania horyzontalnych polityk środowiskowych zostały znacznie podwyższone w stosunku do obecnego okresu. Nowe wyzwania będą związane z kwestiami takimi jak: pełne wdrożenie Ramowej Dyrektywy Wodnej, uwzględnienie kwestii dotyczących jakości powietrza oraz działań związanych z adaptacją do zmian klimatu w ramach realizacji projektów.

To nadal priorytet

W latach 2014-2020 nadal będzie konieczna kontynuacja obecnie prowadzonych działań zmierzających do skutecznego wypełnienia zobowiązań wynikających z Traktatu Akcesyjnego i z przyjętych dyrektyw unijnych. Kontynuacja ta odnosi się do działań realizowanych na poziomie krajowym oraz regionalnym. Zgodnie z projektem rozporządzenia ogólnego dla funduszy unijnych na lata 2014-2020, uruchomienie środków UE będzie uzależnione od spełnienia wymogów warunkowości ex ante, tj. zapewnienia określonych warunków wyjściowych - w dużej mierze o charakterze legislacyjnym - umożliwiających efektywną realizację programów współfinansowanych ze środków europejskich.

Korzystniejszy pieniądz

Konieczność zapewnienia środków własnych na inwestycje finansowane z funduszy UE, może stanowić potencjalną przeszkodę w skorzystaniu ze wsparcia w ramach PO IiŚ 2014-2020. Dzięki krajowemu systemowi funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej, możliwe będzie zniwelowanie w znacznym stopniu niekorzystnej sytuacji budżetowej gmin przez wsparcie ich środkami funduszy. Należy pamiętać, że pieniądz pochodzący z systemu Funduszy jest korzystniejszy od oferty instytucji komercyjnych i odgrywa istotną rolę we wdrażaniu projektów UE już w latach 2007-2013. Jednocześnie obowiązek współfinansowania przez fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej projektów inwestycyjnych, kosztów operacyjnych oraz działań realizowanych z udziałem środków pochodzących z Unii Europejskiej niepodlegających zwrotowi jest wpisany w ustawę Prawo ochrony środowiska, w ramach art. 400a.

(eco)