Oddychamy rakotwórczym powietrzem

W czołówce miejscowości o najbardziej zanieczyszczonym powietrzu w kraju znajduje się Godów. Jego 9. miejsce w tym zestawieniu to bardzo zła wiadomość dla mieszkańców całego naszego regionu. Marnym pocieszeniem pozostaje fakt, że podobnie zatrute powietrze ma Zakopane czy Rabka-Zdrój, a więc miejscowości turystyczne czy uzdrowiskowe.

Godów znalazł się w zestawieniu, bo na ulicy Gliniki znajduje się stacja monitoringu powietrza. - Kluczowym uzasadnieniem jej lokalizacji w Godowie jest potrzeba prowadzania monitoringu i oceny jakości powietrza ze względu na specyficzne położenie geograficzne tej miejscowości w Bramie Morawskiej, jak również konieczność monitorowania transgranicznego przemieszczania się zanieczyszczeń – wyjaśnia Magdalena Ciupak-Zarzycka, rzecznik prasowa Głównego Inspektora Ochrony Środowiska. Wyniki badań opublikowanych przez GIOŚ są szokujące. Zmierzone na stacji w Godowie stężenie rakotwórczego benzo(a)pirenu jest przekroczone ponad 9-krotnie. O ile dopuszczalna norma to 1 nanogram na metr sześcienny, to w Godowie stężenie to wynosi aż 9,6 ng/m³.

Zagrożeni mieszkańcy całej doliny Olzy

Podobnie kiepskim powietrzem oddychają także mieszkańcy okolicznych miejscowości i miast (np. Rybnik znalazł się na 4. miejscu w tym zestawieniu). - Na stan powietrza w Godowie i okolicy wpływają głównie emisje z indywidualnego ogrzewania budynków. Pyły emitowane z niskich kominów gospodarstw domowych wypełniają dolinę Olzy i bardzo wolno przenoszą się na duże odległości, powodując znaczne zanieczyszczanie powietrza nawet poza terenami o bardzo zwartej zabudowie mieszkaniowej – podkreśla Ciupak-Zarzycka. Według ekspertów z GIOŚ elektrownia węglowa w czeskich Detmarovicach nie ma większego wpływu na fatalny stan powietrza przy polsko-czeskiej granicy.

Ludzi nie stać na ekologiczne ciepło

O komentarz do wyników badań opublikowanych przez GIOŚ poprosiliśmy włodarzy Godowa. - Nie bagatelizujemy tych wyników. Okazuje się, że mimo dużego zaangażowania naszej gminy w programy ograniczenia niskiej emisji, efekt wciąż jest niewystarczający. Niestety ekologia jest droga, a wielu mieszkańców nie stać na paliwa dobrej jakości. Trudno się więc dziwić, że ludzie wciąż opalają domy paliwami gorszej jakości. One są dla nich po prostu dostępne finansowo – mówi Tomasz Kasperuk, zastępca wójta Godowa. Potwierdza to GIOŚ. - Godów nie jest miejscowością górniczą, ale znajduje się blisko kopalń i mieszkańcy mają łatwość i duże możliwości pozyskiwania tanich paliw o złych parametrach grzewczych typu muły czy miały węglowe, które jednocześnie przyczyniają się do dużych emisji zanieczyszczeń zwłaszcza pyłowych. Ponadto, w małych miejscowościach w wielu gospodarstwach wciąż istnieje nawyk spalania odpadów, jak również palenia drewnem, co także przyczynia się do bardzo dużej emisji pyłu i zawartego w pyle benzo(a)pirenu – wyjaśnia Magdalena Ciupak-Zarzycka. Dodaje, że oprócz czynników zależnych od człowieka, a więc właśnie rodzaju opału czy kotła, na stan powietrza mają wpływ również czynniki niezależne od człowieka jak warunki atmosferyczne czy ukształtowanie terenu.

Odetchniemy latem

Tyle że to właśnie w sezonie grzewczym występują znaczne przekroczenia norm czystości powietrza. - Od października do kwietnia jakość powietrza na terenie prawie całego województwa śląskiego często jest kiepska. Związane jest to przede wszystkim z częstym występowaniem w powietrzu wysokiego, a niekiedy bardzo wysokiego stężenia pyłu zawieszonego, znacznie przekraczającego normę dobową przy niskich temperaturach, zwłaszcza podczas niekorzystnych warunków meteorologicznych związanych z bezwietrzną pogodną i brakiem opadów. Najgorsza sytuacja jest wtedy, gdy dodatkowo występuje mgła, która zatrzymuje emitowane zanieczyszczenia – wyjaśnia Magdalena Ciupak-Zarzycka. Jak dodaje, w okresie od maja do września przekroczenia dopuszczalnego poziomu pyłu zawieszonego występują sporadycznie, a jakość powietrza w tym okresie znacznie się poprawia.

Artur Marcisz

---

Jak szkodzi benzo(a)piren?

Źródłem benzo(a)pirenu mogą być kotły opalane paliwami stałymi, silniki spalinowe, spalarnie odpadów, liczne procesy przemysłowe (np. produkcja koksu), pożary lasów, dym tytoniowy, a także wszelkie procesy rozkładu termicznego związków organicznych przebiegające przy niewystarczającej ilości tlenu. Oddziałuje szkodliwie nie tylko na zdrowie ludzkie ale także na roślinność, gleby i wodę. Wykazuje małą toksyczność ostrą, zaś dużą toksyczność przewlekłą, co związane jest z jego zdolnością kumulacji w organizmie. Jest związkiem rakotwórczym. Po dostaniu się do organizmu reaguje z DNA, przy czym działa po aktywacji metabolicznej. W wyniku przemian metabolicznych benzo(a)pirenu w organizmie człowieka dochodzi do powstania i gromadzenia pochodnych benzo(a)pirenu o bardzo silnym działaniu rakotwórczym. Benzo(a)piren wykazuje toksyczność układową, powodując uszkodzenie nadnerczy, układu chłonnego, krwiotwórczego i oddechowego.