Duży Kaliber: Praca „na lewo” wciąż problemem

REGION PIP i ZUS wskazują, że legalna praca to nie tylko gwarancja comiesięcznej wypłaty, ale także gromadzenia składek na indywidualnym koncie emerytalnym. Umowa z pracodawcą zapewnia pracownikowi także prawo do bezpłatnego leczenia, płatnego zwolnienie lekarskiego oraz odszkodowania i rehabilitacji w razie wypadku przy pracy.

Tymczasem wyniki kontroli ZUS i Państwowej Inspekcji Pracy wskazują, że praca bez umowy i bez zgłoszenia do ubezpieczenia społecznego to nadal jeden z najistotniejszych problemów polskiego rynku pracy.

ZUS przestrzega przed pracą na czarno

– Wielu pracowników, szczególnie tych młodych, którzy dopiero wchodzą na rynek pracy nie zdaje sobie sprawy z tego jak ważne jest podpisanie umowy z pracodawcą – mówi Beata Kopczyńska, regionalny rzecznik prasowy ZUS w województwie śląskim. - Pokusą pracy „na czarno” jest wyższe wynagrodzenie, które otrzymujemy w kopercie, pod stołem, bez składek na ubezpieczenia. A to się w dalszej perspektywie zupełnie nie opłaca. Dlatego akcja skierowana jest do osób zarabiających w tzw. „szarej strefie” – dodaje rzeczniczka.

Ideą kampanii jest pokazanie pracującym korzyści z wykonywania pracy legalnej oraz zagrożeń, które wynikają z wykonywania pracy „na czarno” a także piętnowanie niedozwolonych praktyk stosowanych przez tych pracodawców, którzy decydują się na powierzanie pracy z naruszeniem obowiązujących przepisów prawa.

Problem nielegalnego zatrudnienia dotyczy również pracy cudzoziemców. W pierwszym półroczu 2016 r. ponad 3,3 tys. obywateli państw spoza Unii Europejskiej i Europejskiego Obszaru Gospodarczego (czyli tzw. państw trzecich) pracowało w Polsce nielegalnie. Jest to ponad 23% pracowników z tych krajów objętych kontrolą. To 7 razy więcej takich przypadków niż w pierwszym półroczu 2015 r. - Chcemy dotrzeć także do pracujących w Polsce obcokrajowców, szczególnie pracowników z Ukrainy, którzy bardzo często pracują bez jakiejkolwiek umowy, a ponieważ pracują w branżach, w których często dochodzi do wypadków są szczególnie narażeni na to, że zostaną bez jakiejkolwiek pomocy medycznej i finansowej w razie nieszczęśliwego zdarzenia – tłumaczy Beata Kopczyńska.

Korzyści z legalnej pracy

Pracownik zatrudniony na podstawie umowy o pracę korzysta z ochrony zawartej w Kodeksie Pracy, dotyczącej m.in.: minimalnego wynagrodzenia, pracę w godzinach nadliczbowych oraz prawa do urlopu czy płatnego „chorobowego”. W przypadku, gdy ktoś wykonuje pracę na podstawie umowy cywilnoprawnej, trzeba pamiętać, że mają do niej zastosowanie przepisy Kodeksu Cywilnego, a nie Kodeksu Pracy, a to oznacza, że nie ma prawa do urlopu oraz innych uprawnień wynikających z prawa pracy.

Właściwa umowa, prawidłowe zgłoszenie

ZUS regularnie prowadzi kontrole płatników składek, po to zweryfikować, czy osoby zatrudnione w danej organizacji są prawidłowo zgłoszone do ubezpieczeń społecznych. Najwięcej nieprawidłowości kontrolerzy znajdują w zawieranych umowach o dzieło (nieoskładkowane) w sytuacji, gdy z treści umów wynika, że były to umowy – zlecenia, od których należy odprowadzać składki do ZUS. Najczęstsze branże, w których ZUS stwierdza nieprawidłowości to budownictwo, zakłady produkcyjne, placówki edukacyjne oraz handlowe. (red.)