Struktury Kościoła w Polsce

W 2022 roku na terenie Polski funkcjonowało 10 357 parafii. Archidiecezja katowicka składała się z 322 parafii z czego 309 to parafie diecezjalne, 13 parafii prowadzonych było przez księży zakonników. W diecezji opolskiej liczba parafii wynosiła 381, z czego 361 było diecezjalnych a 20 prowadzonych przez zakonników. W diecezji gliwickiej dane dotyczą roku 2021. Funkcjonowało wtedy 156 parafii, 138 to parafie diecezjalne, 18 parafii było zakonnych. Przykładem parafii prowadzonej przez zakon jest parafia św. Tomasza w Kietrzu, prowadzona przez pallotynów.

Siły apostolskie

Kolejny punkt raportu przedstawia liczebność księży inkardynowanych w Polsce czyli „przypisanych do danej diecezji”. W 2022 roku było ich na terenie całej Polski 23 765. W archidiecezji katowickiej było 1004 księży, w gliwickiej 369, w diecezji opolskiej 678 księży.

Zaś liczba księży posługujących duszpastersko w parafiach wynosiła 18 629 w całym kraju. W archidiecezji katowickiej było 556 księży, 322 w diecezji gliwickiej, zaś w opolskiej 542.

W 2022 roku w całej Polsce było 1165 alumnów diecezjalnych, czyli kandydatów przygotowujących się do kapłaństwa. W archidiecezji katowickiej liczba ta wynosiła 32, w gliwickiej 19, zaś w opolskiej 30.

W okresie badawczym na terenie Polski funkcjonowało 107 czynnych żeńskich zgromadzeń zakonnych (1985 domów – wspólnot). W zgromadzeniach w roku 2022 było 15 940 sióstr.

Zgromadzeń męskich na terenie Polski funkcjonowało 60. Liczba mężczyzn należących do zgromadzeń wynosiła ogółem 10 538  z czego 8 652 to kapłani, 1142 to bracia zakonni czyli osoby, które nie posiadają święceń i nie mogą sprawować sakramentów. Kleryków było 585, nowicjuszy 91, postulantów 69. W kraju pracowało 7721 członków zgromadzeń męskich, za granicą pracowało 2817 osób.

Diakoni stali. Najwięcej w archidiecezji katowickiej

Warto w tym momencie podkreślić, że stan kapłański dzieli się na trzy części: diakoni, księża (prezbiterzy) i biskupi. W polskim kościele diakonem zostaje się zazwyczaj kilka miesięcy przed święceniami kapłańskimi i jest to raczej traktowane jako etap do święceń kapłańskich. Sobór Watykański II wprowadził możliwość ustanowienia przez biskupa diakonów stałych. Są to żonaci mężczyźni, dla których święcenia diakonatu nie są etapem na drodze do prezbiteratu. Diakon może udzielać chrztu świętego oraz wykonywać inne zadania, ściśle określone przez przepisy kościelne np. udzielać błogosławieństwa Najświętszym Sakramentem. Sama funkcja wynika z Ewangelii, w której możemy przeczytać, że w pierwszym Kościele diakoni mieli wyznaczone konkretne zadania. 

W 2022 roku było w Polsce 99 diakonów stałych z czego najwięcej w archidiecezji katowickiej, w której urząd ten pełniło 20 osób, kolejna to diecezja łódzka, która posiadała 16 diakonów, w diecezji gliwickiej były 2 osoby, a w diecezji opolskiej 8 osób. Diakon stały pracuje między innymi w parafii pod wezwaniem św. Jerzego w Rydułtowach.

Sakramenty 

W roku 2022 sakrament chrztu przyjęło 302 165 osób, dla porównania w roku 2021 ochrzczonych zostało 315 357 osób. W archidiecezji katowickiej chrzest przyjeło 16 960 osób, w roku 2021 liczba ta wynosiła 17 470. Nie podano, ile osób przyjęło chrzest w diecezji gliwickiej, w 2021 roku liczba ta wynosiła 5 091. W diecezji opolskiej chrzest przyjęło 6547 osób. W 2021 roku w diecezji tej liczba udzielonych sakramentów chrztu wynosiła 7314.

Sakrament I Komunii Świętej w roku 2022 przyjęło 337 187 osób, w 2021 roku do sakramentu przystąpiło 331 744 osób. W archidiecezji katowickiej do komunii przystąpiło 13 000 osób, jest to znaczny wzrost w porównaniu z rokiem wcześniejszym. W 2021 roku do komunii przystąpiło 9 000 osób. Nie podano, ile osób przyjęło ten sakrament w diecezji gliwickiej, w roku 2021 liczba ta wynosiła 6030 osób. W diecezji opolskiej w 2022 roku sakrament przyjęło 7851 osób, zaś w 2021 roku liczba ta wynosiła 7459.

Sakremant bierzmowania w 2022 roku otrzymało 304 743 osób, w 2021 roku liczba ta wynosiła 265 681 osób. W archidiecezji katowickiej bierzmowanie przyjęło 15 000 osób, dla porównania w roku 2021 było to 6 000 osób. Kolejny raz brakuje danych z diecezji gliwickiej. W 2021 roku sakrament bierzmowania w tej diecezji przyjęło 4 250 osób. W diecezji opolskiej  12 524 osób zostało bierzmowanych. W roku 2021 sakrament ten został udzielony w tej diecezji 3 283 osobom.

Sakrament małżeństwa w całej Polsce przyjęło 87 899 par. W 2021 roku udzielono tego sakramentu 103 807 parom. W archidiecezji katowickiej liczba ta wynosi 4545 (w roku 2021 było to 5040). W diecezji gliwickiej podano tylko dane z roku 2021. Liczba udzielonych sakramentów to 1441. W diecezji opolskiej udzielono 2037 sakramentów małżeństwa, zaś w roku 2021 tych sakramentów było 2361.

Wskaźniki dominicantes i communicantes

Następnie zostały przedstawione wskaźniki dominicantes i communicantes według diecezji i parafii. Przedstawiono również liczbę mszy świętych, sprawowanych 22 października, według miejsca i godziny celebracji, według charakteru diecezji.

–  Communicantes – (nazwa pochodzi od łac. communicans – dzielący się z kimś; communio – komunia, wspólnota), jest to statystyczny wskaźnik, informujący o procencie osób przyjmujących Komunię św. w trakcie niedzielnych mszy św. (w wybraną niedzielę roku) względem liczby katolików zobowiązanych do uczestnictwa we mszy św. na danym obszarze (np. parafia, diecezja, województwo itp.). Metodologia badania: liczenie katolików przystępujących do sakramentu Komunii św. odbywa się w ramach badania praktyk niedzielnych katolików (zob. szerzej dominicantes i dominicantes | metodologia badania) – informuje w dokumencie ISKK.

–  Dominicantes – (nazwa pochodzi od łac. dominus – Pan; dominica – niedziela), jest to statystyczny wskaźnik informujący o procencie osób obecnych na niedzielnych mszach św. (w wybraną niedzielę roku) w odniesieniu do liczby katolików zobowiązanych do uczestnictwa we mszy św. na danym obszarze (np. parafia, diecezja, województwo itp.). Wskaźnik ten jest wykorzystywany do charakterystyki skali praktyk religijnych katolików w Polsce. Metodologię badania opracowali ks. Witold Zdaniewicz i Lucjan Adamczuk, którzy w 1979 r. w ramach Instytutu Statystyki Kościoła Katolickiego przeprowadzili pierwsze badanie pilotażowe tego typu, a w 1980 r. zaplanowali i zorganizowali badanie pełne we wszystkich polskich parafiach katolickich – czytamy w dokumencie ISKK.

Wskaźnik dominicantes ogółem w 2022 roku wynosił 29,5 procent, w archidiecezji katowickiej 26,8 procent, w gliwickiej 27,6 procent a w opolskiej 34,2 procent.

Wskaźnik communicantes wynosił 13, 9 procent, w archidiecezji katowickiej wynosił 14,5 procent, w diecezji gliwickiej 13,7, zaś w diecezji opolskiej 17,5 procent.

Z badań przeprowadzonych w całej Polsce, które odbyły się 22 października 2022 roku wynika, że zostało odprawionych w tym dniu 13 126 mszy świętych w parafiach miejskich, 8 787 w parafiach miejsko– wiejskich i 23 112 w wiejskich.

W archidiecezji katowickiej liczba mszy w parafiach miejskich wynosiła 877, miejsko– wiejskich 170, wiejskich 455. W diecezji gliwickiej w parafiach miejskich odprawiono 409, w miejsko– gminnych 170, zaś w wiejskich 255. W diecezji opolskiej odprawiono 250 mszy w parafiach miejskich, 286 w parafiach miejsko– wiejskich i 1096 w parafiach wiejskich.

Publikacje papierowe i internetowe

Kolejna część zaprezentowanego raportu dotyczy wspólnot parafialnych oraz działalności wydawniczej. Jak wynika z raportu 24,7 procent parafii w Polsce publikowały treści w formie papierowej. W archidiecezji katowickiej 79,4 procent parafii posiadało takie publikacje, jest to bardzo dużo w porównaniu do skali ogólnopolskiej, w diecezji gliwickiej 78 procent, zaś w diecezji  opolskiej 75 procent. Dla porównania w diecezji warszawskiej jest to 28,7 procent.

Treści w formie elektronicznej publikowało 15,4 procent parafii w Polsce, w archidiecezji katowickiej 34 procent, w gliwickiej 35,8 procent, w opolskiej 35, 3 procent.

Własną stronę internetową posiadało 60,3 procent polskich parafii. W archidiecezji katowickiej 87,2 procent, w gliwickiej 78 procent a w diecezji opolskiej 53, 5 procent.

Lekcje religii

– W roku szkolnym 2022/2023 na lekcje religii w placówkach edukacyjnych uczęszczało 80,3% uczniów. Najwyższy odsetek uczniów uczęszczających na lekcje religii odnotowano w diecezji przemyskiej (96,5%), tarnowskiej (96,3%) oraz rzeszowskiej (94,9%), zaś najniższy w diecezji warszawskiej (59,8%), opolskiej (63,4%) oraz łódzkiej (65,4%) – czytamy w komunikacie Episkopatu.

W archidiecezji katowickiej 82,4 procent uczniów uczęszczało na lekcje religii, w gliwickiej  69,4 procent, zaś w opolskiej 63,4 procent.

Jak wynika z przedstawionych danych 6,6 procent nauczycieli religii było w wieku poniżej 30– tego roku życia, 9,8 procent było w wieku 31– 35 lat, 13,9 procent było w wieku 36– 40 lat, 15,2 procent było wieku 41– 45 lat, 19,4 procent było w wieku 46– 50 lat, 18,2 było w wieku było w wieku 51– 55 lat, 11 procent było wieku 56– 60 lat zaś 6 procent było w wieku powyżej 61 lat.

59, 6 procent katechetów to osoby świeckie, 30,3 procent to księża diecezjalni, 6,5 procent katechetów to siostry zakonne, 3,3 procent to zakonnicy a 0,3 procent to alumni lub diakoni.

Cały dokument ISKK dostępny jest na stronie Konferencji Episkopatu Polski

oprac. FK