W „starym” kościele

Do II połowy XIX wieku parafia Matki Bożej Bolesnej obejmowała swoim zasięgiem ogromny obszar. Należały do niej prawie wszystkie obecne dzielnice Rybnika, a kościół parafialny aż do początku XX wieku pełnił rolę głównej rybnickiej świątyni. Dzisiaj parafia liczy 5,5 tys. osób.

Trzy kościoły

Historia parafii sięga XII wieku. Pierwszą świątynią był drewniany kościółek pw. Najświętszej Marii Panny wybudowany na tzw. Górce Kościelnej. Ufundował go książę opolsko–raciborski Mieszko I Plątonogi, a konsekrował w 1198 r. biskup wrocławski Żyrosław. Około 1450 roku drewniany kościół rozebrano, a w tym samym miejscu wzniesiono kościół murowany. Jego budowniczym został ks. Marcin Strzała. Do 1801 roku kościół pełnił rolę parafialnej świątyni. Ponieważ wiernych przybywało, a kościół „na górce” stał się za ciasny zaczęto mówić o budowie nowego kościoła. Problemem stała się jego lokalizacja. Ówczesny rybnicki proboszcz ks. Feliks Reisner, burmistrz Jan Belling oraz większość mieszkańców chcieli, żeby nowa świątynię wzniesiono  bliżej rynku. Takiej lokalizacji stanowczo sprzeciwił się hrabia Antoni Węgierski, właściciel Rybnika – jego zdaniem nowy kościół winien zostać wybudowany w pobliżu starego. Spory trwały cztery lata. W końcu udało się osiągnąć kompromis – nowa świątynia powstanie bliżej rynku, a w starej powstanie kaplica cmentarna. Tym sposobem, dzięki uporowi hrabiego Węgierskiego Rybnik może dzisiaj chwalić się najcenniejszym zabytkiem i równocześnie najstarszym wzmiankowanym w kronikach kościołem parafialnym na Górnym Śląsku. Obecnie kościółek pełni funkcję kaplicy akademickiej. Nowy kościół, w obecnym kształcie został wybudowany w 1801 roku. Konsekrowany w październiku otrzymał wezwanie Matki Boskiej Bolesnej. Koszt budowy ponosili głównie wierni, ale dołożyli się też król pruski Fryderyk Wilhelm III Hohenzollern oraz hrabia Antoni Węgierski. Do początków XX wieku kościół pw. Matki Boskiej Bolesnej był główną świątynią Rybnika. Został w niej ochrzczony m.in. ks. Franciszek Blachnicki. Z chwilą wybudowania bazyliki św. Antoniego jest nazywany „starym” kościołem.

Proboszczowie wieków

W całej swojej bogatej historii parafia miała 33 proboszczów. Poza latami 1211–1288, kiedy opiekowali się nią cystersi z Rud. Prawdopodobnie dwoma pierwszymi proboszczami byli ks. Ścibor (ok.1180 r.) i ks. Stefan (do 1211 r.). Pierwszym proboszczem znanym z nazwiska był jednak ks. Jeśko, o którym wzmiankę znaleźć można w dokumentach z 1299 roku. Po nim, w okresie od około 1334–1590 roku w parafii proboszczowało siedmiu księży. Kolejny z proboszczów ks. Bernard Durcius (1590–1603) pełnił też funkcję dziekana archiprezbiteratu żorskiego. Z kolei jego następca ks. Jan Karzeł (1605–1631) przyjmował w Rybniku Jana Sarkandra, głosił kazanie w 1619 roku w kościółku „na górce”. Czternastu kolejnych proboszczów zarządzało parafią od roku 1632–1861. W marcu 1961 roku probostwo objął ks. Edward Bolik (1861–1899), który piastował też urząd inspektora szkolnego. To jego zasługą jest wybudowanie w Studzience Jankowickiej kaplicy Matki Bożej. Proboszcz ofiarowywał też znaczne sumy na szpital św. Juliusza, odrestaurował kościół oraz hojnie wspierał studentów. Po nim w parafii nastał ks. Franciszek Brudniok (1900–1923). Jego dziełem jest budowa kościoła pw. św. Antoniego. W 1923 roku w parafii zjawił się ks. Tomasz Reginek (1923–1940). Dał się poznać jako sprawny reformator oraz organizator życia parafialnego i społecznego – był m.in. członkiem rady miasta i rady powiatu, dziekanem dekanatu rybnickiego oraz pierwszym sekretarzem generalnym Związku Górnoślązaków (Bund der Oberschlesien). W czasie II wojny światowej był wikariuszem generalnym bpa polowego ks. J. Gawliny w Polskich Siłach Zbrojnych na Bliskim Wschodzie i w Afryce. Po wojnie nie wrócił na Śląsk. Z rybnickiego probostwa zrezygnował dopiero w 1957 roku. Przez cały czas okupacji parafią opiekował się ks. Franciszek Klimza (1939–1945) – pierwszy studentem teologii z Górnego Śląska na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. Po nim proboszczem został ks. Józef Garus (1945–1950), angażując się w odbudowę zniszczonego kościoła. Proboszcz naraził się władzy komunistycznej z powodu kazania wygłoszonego dla weteranów Powstań Śląskich w maju 1947 roku. Dwa lata później  został aresztowany. Spędził w więzieniu sześć miesięcy pod pretekstem współudziału w „morderstwie” i przyjęciu 1 mln. zł od prześladowanych żołnierzy NSZ. Po nim do Matki Boskiej Bolesnej na krótko zawitał ks. Adam Bieżanowski (1950) a potem parafią kolejno zarządzali: ks. Józef Smandzich (1950–1957), ks. Eryk Twardzik (1958–1984), który rozpoczął starania o utworzenie nowych parafii w Chwałęcicach, Rybnickiej Kuźni i Orzepowicach oraz ks. Józef Wojciech (1984–1994). W 1994 roku do Matki Boskiej Bolesnej przybył ks. Franciszek Radwański. Jako proboszcz opiekuje się wiernymi już od 18 lat.

Życie w parafii i wokół niej

Wiekowy kościół to bardzo atrakcyjne miejsce dla turystów szukających zabytków sztuki sakralnej w regionie. W parafii działają także różne grupy parafialne: Ruch Światło – Życie, Dzieci Maryi, ministranci i oazy. Parafianie ze „starego” kościoła dbają o odpowiednią oprawę świąt i organizację imprez. Parafia obchodzi odpust dwa razy w roku. Niezwykły klimat towarzyszy obchodom odpustu w piątek przed Niedzielą Palmową, kiedy wierni wychodzą z kościoła odprawiać drogę krzyżową na ulicach Rybnika. Uczestniczą w niej nie tylko parafianie, ale także goście z innych rybnickich parafii. Parafia prowadzi też działalność charytatywną. W parafii wręcz fenomenalnie rozwinęła się praca z młodzieżą. Wokół kościoła skupia się Duszpasterstwo Akademickie – studenci, licealiści, absolwenci wyższych uczelni. Młodzież akademicka ma we władaniu kościółek „na górce”. Działa tu chór DAR oraz grupa RiOGospel – młodzi ludzie z Rybnika i okolic kochający śpiewać oraz grać o Bogu i dla Boga. W 2000 roku w parafii osiedliły się siostry wizytki Zakonu Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny, które przeprowadziły się tu z Siemianowic, troszczą się o parafian i im służą.

Małgorzata Sarapkiewicz

---

Parafia Matki Bożej Bolesnej w Rybniku – metryczka

• Adres, kancelaria: ul. Rybnickiego 2, 44–200 Rybnik
• Kontakt: tel. 32 422–22–47, fax 32/422–22–47, email: rybnik.mbb@archidiecezja.katowice.pl, strona internetowa: www.rybnikmb.katowice.opoka.org.pl
• Proboszcz: ks. Franciszek Radwański
• Wikariusz: ks. Damian Jarnot
• Inni księża: ks. Rafał Śpiewak –duszpasterz akademicki, ks. Zygmunt Wiśniowski –kapelan Szpitala Psychiatrycznego w Rybniku
• Liczba parafian: 5500
• Odpust parafialny: niedziela po 14 września, piątek przed Niedzielą Palmową
• Wieczna adoracja: 31 stycznia
• Msze święte: w tygodniu – od poniedziałku do czwartku – godz.7.00, godz.8.00 i godz.18.00, piątek – godz.7.00, godz.8.00 i godz.16.30, sobota – godz.18.00, w niedzielę – godz.7.00, godz.9.00, godz.10.30, godz.12.00 i godz.16.30.
• Inne kościoły i kaplice: zabytkowy kościół Wniebowzięcia NMP, na Starym Cmentarzu, ul. Gliwicka 8 – kościół akademicki (msze św. w niedz. 11.00, 20.00),  kaplica w Szpitalu Psychiatrycznym, ul. Gliwicka 33 (msze św. niedz.8.45, 10.30), kaplica Najśw. Serca P. Jezusa w domu zakonnym Sióstr Wizytek (msze św. niedz. 8.00, w tygodniu 7.00), kaplica pw. Św. Teresy Benedykty od Krzyża Edyty Stein w kampusie akademickim (msze św. w tygodniu: pn.–pt. 7.30).
• Domy zakonne: Siostry Wizytki, ul. Ks. Franciszka Brudnioka 3
• Ulice: Ks. Franciszka Brudnioka, Cegielniana, Chrobrego, Chrószcza, Cmentarna, Gliwicka, Grottgera, Grzybowa, Hallera, Św. Jana , Janiego, Jankowicka, Jaskółcza, Klasztorna, Pl. Kopernika, Korczaka, Korfantego, Kościelna, Pl. Kościelny, Kotucza, Krótka, Kwiatowa, Larysza, Łony, 3 Maja, Mała, Miejska, Młyńska, Raciborska, Reja, Rudzka (część), Rynek, Rynkowa, Rzeczna, Sikorek, Ks. Siwca, Skłodowskiej, Sobieskiego, Szczygłów, Torfowa, Wierzbowa, Wolnego, Pl. Wolności, Zagrodniki, Zamkowa.
• Cmentarz: parafialny
• Dekanat: Rybnik