Pełny wiek Serafinów z Rybnika

 

Ani się obejrzeliśmy i Serafinom stuknęła setka. Chór założono wiosną 1913, a głównym animatorem był działacz „Eleusis” Maksymilian Basista, który wywiódł chór z jednej z sekcji towarzystwa “Zgoda”.

Ćwiczyli też w lesie

W powiecie rybnickim istniały wcześniej trzy chóry, z czego najstarszym był założony w 1912 żorski „Feniks”.  Pierwszym dyrygentem Serafu został Fr. Nowak, prezesem oczywiście M. Basista. Nazwa wiązana jest z pamiętną mszą sylwestrową u św. Antoniego w 1912 roku. Chór często zapraszano na przedstawienia krzewiące polskość. Do Rybnika zjeżdżali ludzie z wielu miast i wiosek. Powstawały kolejne towarzystwa śpiewacze w Niedobczycach, Książenicach czy Kamieniu. Mimo że pierwsze próby odbywały się w prywatnych posesjach, a nawet „...w lesie lub w polu poza miastem, przeważnie w Zebrzydowicach w zabudowaniach pana Prusa”, to wkrótce Seraf miał na koncie wiele sukcesów i nagród. To skutkowało szykanami władz pruskich. Członkowie Serafu grali m.in. w sztukach Anczyca, Nestroya i Staszczyka. Zadziwiająca rzecz – członek Serafu Walenty Kuczera sam napisał w 1913 dwie sztuki „Zemsta Cyganki” i „Niedola Halusi”. Po powrocie z więzienia należąca do Serafu Aniela Wolnikówna wzięła pod opiekę teatralną działalność rybnickiego chóru. W 1920 sporą popularnością cieszyli się „Łobzowianie” Anczyca i „Karpaccy górale” Korzeniowskiego, a także „Gwiazda Syberii” Starzeńskiego w wykonaniu artystów amatorów z Serafu. Pomiędzy 1920 a 1922 Seraf przedstawił rybniczanom „W górę serca” Dominika, „Barbarę bohaterkę chrześcijańską”. Ogólnie od 1920 Seraf dał w ciągu 11 lat 38 przedstawień.

W okresie międzywojennym chór ćwiczył w starej szkole obok kościoła MBB, z kolei w salce ratuszowej, następnie próby odbywały się w sali na 3 piętrze nowej szkoły „piątki” (obecnie II LO). W międzywojniu wiele znanych i mniej znanych rybnickich nazwisk związało się z Serafem, co niechybnie wskazuje, że śpiew był sporej rzeszy rybniczan bardzo bliski. 25 stycznia 1920 „...na sali p. Nowaka przy ulicy Kościelnej pod przewodnictwem p. M. Basisty uchwalono utworzyć samodzielne towarzystwo pod nazwą Towarzystwo śpiewu Seraf, przeprowadzając równocześnie wybór zarządu...” Liczni członkowie chóru zaangażowani byli w III zryw powstańczy 1921. Poległ w nim m.in. „ś.p. Feliks Kurzawa, bojownik o wolność Poznańskiego na froncie zachodnim i Polski – na froncie bolszewickim.”

Wieczory moniuszkowskie

17 maja 1925 poświęcono sztandar towarzystwa. Prawie żadna uroczystość w Rybniku nie mogła obyć się bez Serafu. Seraf zapewniał nawet oprawę niemych filmów – przykładowo „Halki”. Dyrygentami byli m.in. E. Depta , ks. Świerczek z Krakowa, P. Jendrzejczyk, nauczyciel J. Skoczeń, T. Kuna i in. Wiele uroczystości, a więc i występów odbywało sie w kościołach i na Białej Sali Hotelu Polskiego, a także w Świerklańcu, w kinie Apollo czy sali kasyna huty Silesia na Paruszowcu. Koncertowano przy różnych okazjach, np. w 1929 w „Świerklańcu” urządzano wieczory moniuszkowskie. Regularnie jeżdżono na zloty śpiewacze i organizowano liczne wycieczki połączone z występami. Śledząc historię chóru do 1939 daje się zauważyć, iż bardzo chętnie występował w ogrodzie restauracji “Polonia”. Towarzyszył chór wielu imprezom często przedstawieniom teatralnym mającym swe bogate tradycje na sali  “Świerklańca”. Śpiewał na chrzcinach, ślubach, jubileuszach małżeńskich i pogrzebach. W 1936 usłyszano go pierwszy raz przez radio. Po wojnie próby chóru odbywały się w znanym wielu rybniczanom Bombaju, gdzie często akompaniowała Aleksandra Majewska. Tu zresztą była wtedy też siedziba szkoły muzycznej. Chór do dzisiaj często przy akompaniamencie organów prezentuje nie tylko rybnickiej publiczności swój repertuar. I dalej są w nim dwie główne ścieżki muzyczne: patriotyczna i kościelna. Co warte podkreślenia wciąż powstawały nowe chóry np. w 1920 powstał chór mieszany Wanda w Ligocie, była też Lutnia. Pierwszym szefem–dyrygentem był E. Pośpiech. Dwa Lata później utworzono w Ligockiej Kuźni chór mieszany Moniuszko. W marcu 1927 powstało  w Paruszowcu koło śpiewacze Dzwon. Prowadził je kierownik szkoły nr 3 W. Pawlik. Chór ma w sobie niezwykle interesujący i pożyteczny walor, bowiem potrafi scalić w jedność diametralnie rożnych ludzi. Taka jest potęga muzyki.

Wreszcie jeszcze jeden istotny wątek czyli uczestnictwo w zawodach śpiewaczych. Interesującą lekturę stanowi kronika Serafu, a także przegląd programów związanych z działalnością chóru. Już przed wojną Seraf uczestniczył w wielu imprezach śpiewaczych. Jego członkowie śledzili wydarzenia abonując miesięcznik muzyczny „Śpiewaka”. Seraf uczestniczył w licznych zjazdach śpiewaków śląskich, z których kilka odbyło się w międzywojennym Rybniku. Trudno sobie dziś to wyobrazić, ale w ogrodzie „Polonii” przy Alei 3 Maja przy pięknej pogodzie przebywało czasem kilka tysięcy ludzi łącznie z uczestnikami zjazdu. Oczywiście nie było wtedy bloków, a sam ogród ciągnął się prawie do ulicy Kościuszki (zanim wybudowano stojący do dziś gmach PCK). Serafini brali udział w wielu konkursach na terenie Polski. Widzimy ich w Warszawie, Poznaniu, Wilnie i Lwowie. Nie raz wyjeżdżali do polonii w niemieckim Raciborzu. Brali udział w wielkim Wszechsłowiańskim Zjeździe Śpiewaczym.

Koncerty jubileuszowe

Obecnie chór – jak poinformowała jego dawna prezes Krystyna Głazowska – działa przy Zespole Szkół nr 3. Prezesuje Serafowi Ryszard Mazurek. Główne uroczystości przewidziano na 26 maja z mszą św. w kościele św. Jadwigi na Nowinach o godz. 17.00. Następnie uroczystości przeniosą się w szkolne mury na ul. Orzepowickiej. Obecne będą m.in. władze związkowe z Katowic. Na cały rok przewidziano koncerty jubileuszowe tak kościelne, jak i świeckie. Chór Seraf bynajmniej nie spoczął na laurach, czego wyrazem jest wyróżnienie w silnie obsadzonym Międzynarodowym Konkursie Kolęd i Pastorałek w Będzinie.

Michał Palica