Przychodzi policjant do psychologa

2 kwietnia w Kuźni Raciborskiej 41-letni policjant, ze służbowej broni, zabija swoją żonę, półtoraroczne dziecko, a na końcu siebie. Trzy lata wcześniej – w Jastrzębiu-Zdroju, również 41-letni policjant zabija siebie, żonę i czternastoletnią córkę. Nie tylko zawód i wiek morderców jest wspólny. Również opinia u sąsiadów. – Taki spokojny człowiek, cichy, bezkonfliktowy  – dziwią się w Kuźni i Jastrzębiu.

Na dzień 1 stycznia 2015 roku w polskiej policji obsadzonych było 102 tysiące etatów. Każdy z policjantów posiada swoją broń służbową. Tylko nieliczni korzystają z możliwości przechowywania jej w komendzie. Zdecydowana większość zabiera ją do domu. Podobnie było w Kuźni Raciborskiej. – Zarówno policjant jak i jego żona byli policjantami. W domu zabezpieczyliśmy dwie sztuki broni służbowej kaliber 9 milimetrów – mówi prokurator Franciszek Makulik, zastępca szefa Prokuratury Rejonowej w Raciborzu, która nadzoruje śledztwo w sprawie tragedii w Kuźni Raciborskiej.

Po co Kowalski u was był?

Kiedy nasi czytelnicy w komentarzach na portalu nowiny.pl pytają o to, kto nas broni i zastanawiają się nad kondycją psychiczną policjantów, policyjni związkowcy mówią wprost – nikt policjantów nie bada. – Bardzo często policjant widzi psychologa raz w życiu, w momencie wstępowania do służby. Zdarza się, że nikt do emerytury nie kontroluje jego kondycji psychicznej – przyznaje aspirant sztabowy Rafał Jankowski, wiceprzewodniczący Zarządu Wojewódzkiego NSZZ Policjantów Województwa Śląskiego. Szokujące? Oczywiście. Jednak taka sytuacja wynika z przepisów, które zdaniem związkowców nijak mają się do rzeczywistości. – Proszę się zastanowić, który z policjantów dobrowolnie przyzna się przełożonym, że ma jakieś problemy psychiczne? Psycholodzy policyjni, to również policjanci, ze swoim stopniem i przełożonymi. Jaką szeregowy policjant ma gwarancję, że po wizycie, przełożony nie wezwie psychologa i nie zapyta go o daną wizytę? Sami psycholodzy są nawet zdezorientowani, bo nie wiedzą czy są najpierw policjantami czy psychologami. Podobnie sytuacja wygląda z dyżurami psychologów przyjeżdżającymi do danej komendy. Nikt nie chce być widziany, że korzysta z takiej pomocy, nawet gdyby miał ochotę z niej skorzystać. Na okresowych badaniach, lekarz sprawdzi ciśnienie i każe sprawdzić cukier. Tyle. O głowy policjantów nikt się nie troszczy. Potem skumulowany stres znajduje ujście w takich przypadkach jak ten w Kuźni Raciborskiej – mówi policjant.

Komendanta stresuje komendant

Zdaniem związkowców, sytuację mogłaby poprawić możliwość korzystania z pomocy psychologów poza komendą.  A co na to lekarze?  – Problem polega na tym, że policjantów nikt nie uczy jak radzić sobie ze stresem – mówi naszemu tygodnikowi dr Jerzy Pobocha, psychiatra i były prezes Polskiego Towarzystwa Psychiatrii Sądowej. – Przecież w  swojej  pracy policjanci są świadkami dramatycznych zdarzeń, zabójstw czy drastycznych wypadków komunikacyjnych. Do tego dochodzi jeszcze stres ze strony obawy przed przekroczeniem uprawnień np. przy użyciu broni czy już ze strony przestępców, którzy piszą skargi. To wszystko się odkłada w psychice policjanta i może ją zmieniać – wylicza psychiatra. Przedstawiciel policjantów dodaje do tej listy z kolei stres ze strony przełożonych. – W policji króluje tzw. motywacja negatywna. Jeśli czegoś nie zrobisz, grozi ci to i to. Przełożeni mają swoich przełożonych, którzy zachowują się w stosunku do nich tak samo – mówi związkowiec.

Szaleniec na sicie

Przydatność policjanta do służby sprawdza się podczas przyjęcia w szeregi policjantów. – Taka osoba, która chce być w przyszłości policjantem zdaje wielostopniowy egzamin  – mówi młodszy inspektor Barbara Orzeł, rzecznik prasowy Szkoły Policji w Katowicach.  – Przyszły policjant zdaje najpierw test z wiedzy ogólnej oraz test sprawnościowy. Następny etap to test Multiselect, czyli blisko trzysta zadań i pytań, które mają wyeliminować osoby z potencjalnymi zaburzeniami lub chore psychicznie. Całość wieńczy rozmowa z psychologiem.  Nie można wykluczyć, że przez sito testu przejdzie osoba z zaburzeniami, lub nabędzie je już będąc policjantem. – Problemem oczywiście są pieniądze. Nie wszystko jednak musi się odbywać tylko w ramach indywidualnych spotkań. Szkolenia na temat – jak samemu radzić sobie ze stresem, mogą być przeprowadzane zbiorowo.  Najważniejszą jednak zmianą, która powinna być jak najszybciej wprowadzona to obligatoryjne okresowe badania psychologiczne.  Te powinny być przeprowadzane w stałych odstępach czasu, a nie dopiero wówczas gdy policjant poczuje się gorzej. Sytuacja w Kuźni Raciborskiej była podwójnie skomplikowana. Oboje pracowali jako policjanci, a więc mogli wracać z pracy zdenerwowani. Ten stres i nerwy mogłyby zostać wykryte wcześniej i dziś nie mówilibyśmy o tragedii – mówi psychiatra.

Adrian Czarnota